经常头疼挂什么科
Скульпту?ра (лат. sculptura, от sculpo — ки?еп алам, с?кеп алам) — й?бештереп, с?кеп, ки?еп й?ки ?ойоп, к?л?мле ??р?тт?р (статуя, бюст, барельеф ?.б.) тыу?ыра тор?ан с?н??т т?р? ??м шул с?н??тте? ???ре[1]; ?ынлы с?н??т т?р?, ???л?п, ?ойоп, юнып, с?кеп ?ын эшл?? с?н??те[2] ; со?оп, уйып, ?ойоп т?рл? ?ындар я?ай тор?ан с?н??т т?р?, шул с?н??тте? ???р??ре[3]; балауы?, таш, балсы?, м?рм?р ?.б. материалдар ?улланып, й?бештереп, с?кеп, ки?еп й?ки ?ойоп, к?л?мле ??р?тт?р тыу?ыра тор?ан с?н??т т?р?[4]; ?ынлы с?н??т т?р?, ???р??ре ?с ?лс?мле формала ??м ?аты материалдар?ан сем?рл??, арты? таш й?ки баш?а блокты башлан?ыс массанан сы?арыу (формалаштырыу ысулы) яр?амында эшл?н?. Йомша? материалдар?ан моделл?штере? (греч. παυττ? — моделл?штере?) ?апма-?аршы формалашыу ысулына ниге?л?нг?н, с?нки был с?н??т т?р? о?та?ы каркас?а пластик материал ??т?й. С?н??тте у?ытыу теория?ында ??м методика?ында был ысулдар, ?а?и?? булара?, скульптура с?н??тен? ??м пластик с?н??тен? б?лен?.

Айырым р?ссамдар ижадында улар айырым урын алып тора, ?мм? баш?алары улар?ы берл?штер?: м???л?н, балсы?, гипс й?ки балауы? моделен ?ынландыралар, ? ?у?ынан уны ?аты материал?а к?сер?л?р й?ки бронза й?ки фарфор?а ?алалар (тим?к, терминдар: бронза пластик, ва? фарфор пластика, ?ы?ылмалылы?)[5]. Шу?а к?р? скульптура — балсы?тан, балауы??ан, таштан, металлдан, а?астан, ??й?кт?н ??м баш?а материалдар?ан я?ал?ан с?н??т.
??ен скульптура с?н??тен? ба?ышла?ан р?ссамды скульптор й?ки ?ынсы тип атай?ар. Уны? т?п бурысы — кеше фигура?ын реаль й? идеаллаштырыл?ан формала еткере?, скульптурала хайуандар?ы? ??р?тт?ре икенсел роль уйнай (хайуандар скульптор?арыны? эшен и??пк? алма?анда), й??ни яр?амсы ?имм?тк? эй?. Скульптура с?н??те тедиаллек, физик, ауырлы? ??м матди форма сифаттары принцибына ниге?л?нг?н. Шу?а к?р? скульптор арауы?ты ситл?теп кен?, ???йл??се? атрибуттар аша й?ки айырым компоциаль ситуациялар?а (к?п фигуралы арауы? композиция?ы) ??р?тл?й ала. Бындай скульптура с?н??тен рельеф тип айырым ?йт?л?р.
Скульптура ???е с?н??т т?р?н?н баш?а, шул с?н??тте? айырым бер ???рен а?лата.[6]
Скульптура т?р??ре
??г?ртерг?Скульптараны? т?п жанр?ары
- портрет;
- тарихи;
- мифологик;
- к?нк?реш;
- символ;
- аллегория;
- анималистика
Скульптураны? с?н??тте тас?ирлау ысулдары:
- к?л?мле формалар т????;
- ?ы?ылмалы модельд?р т???? (???л??);
- силуэт ??ерл??;
- фактура ??ерл?? (?ай?ы осра?та т???н билд?л??).
Скульптура т?р??ре:
- т???р?к ?ын (статуя, т?рк?м, статуэтка, бюст)— б?т? я?лап ?йл?ндереп ?ара?анда ла а?лайышлы, й?теш итеп ???л?п эшл?нг?н скульптура[7];
- Рельеф (скульптура)— ?ыр, скульптураны? бер т?р?, я?ылы? ??т?нд?ге ?абарын?ы, ?ырлы й?ки уйыл?ан ??р?т, би??к[8].
Рельефны? ?с т?р?н билд?л???р:
- Барельеф — я?ылы? ??т?нд? ?абартып, яртылаш ?ал?ытып, ???л?п эшл?нг?н би??к й?ки ??р?т, скульптураны? бер т?р?[9]; д?й?м бил?мд?н ярты ?ыны сы?ып тор?ан скульптур фигура[10].
- Горельеф — ??к? й???н?н яртылаш сы?арып эшл?нг?н скульптура т?р?[11]; я?ылы? ??т?нд? ярты?ынан к?бер?к ким?лд? ?ал?ытып эшл?нг?н ?ын й?ки ??р?т[12].
- Контррельеф — фигуралар ?ал?ыу т?гел, кире?енс? батын?ы.
- монументаль скульптура (??йк?лд?р, монументтар) — архитектура м?хите мен?н б?йле. Идея ???ми?те, ю?ары ??м?мил?штере? д?р????е, ?урлы?ы мен?н айырыла; монументаль-декоратив скульптурала архитектура ?орамалдары ??м комплексыны? б?т? би??? т?р??ре (атланттар, кариатидтар, фриздар, фронтон, фонтан, ба?са-парк скульптура?ы) ?улланылыр?а м?мкин;
- станокта эшл?нг?н скульптура — м?хит мен?н б?йле булма?ан, т?би?и размер?а й?ки б?л?к?йер?к, т?р?н м???н?ле ???р.
Баш?арыу ысулы буйынса ??м ?улланыл?ан материалдары буйынса скульптура бер нис? тарма??а б?лен?: ???л?п эшл?? — балауы?, балсы? ке?ек йомша? материалдан ??л?п эшл??;
- Торавтика — ?ырланып эшл?нг?н ?ынлы с?н??т ?йбер??рене? ??т?н? йо?а ?алай ?алып с?кеп эшл??, матурлау, к?серм??ен алыу ысулы[13];
- Глиптика — таш ??т?н?н сем?рл?? с?н??те[14].
Ки? м???н?л? скульптура бер нис? тарма??а б?лен?: ???л?? й?ки моделировка — балауы? ??м балсы? ке?ек йомша? материал мен?н эшл?? с?н??те; ?ойоу й?ки торевтика — металды? рельефлы эшк?рте?, ?ойоу юлы мен?н й?ки ба?ып би??кл??; глиптика — ?имм?тле таштар?а сем?рл?п би???с?н??те; ?ынлы с?н??т тарма?тарына таш, а?ас, металл ??м ?аты матд?л?р??н эшл?нг?н с?н??т ???р??ре ин?; бынан тыш, т??к?л?р ??м ми?алдар ?с?н маркалар эшл?? (ми?ал с?н??те).
Б?л?к?й скульптуралар форма?ы
??г?ртерг????р??? бейеклеген ??м о?онло?он 80 сантиметр?ан бер метр?а тиклем булыр?а м?мкин. Станок скульптура?ы ?с?н хас т?гел, ?мм? с?н???т ысулы мен?н тиражлар?а м?мкин. Б?л?к?й скульптуралар форма?ы ??м декоратив-??м?ли с?н??т бина архитектура?ы булара? бер-бере?е мен?н симбиоз барлы??а килтер?, уны би??г?н т???р?к скульптура бер ансамблде т?шкил ит?. Ва? скульптур форма?ы ике й?н?лешт? — масса-к?л?м ?йбер??р с?н??те ??м ??енс?лекле, бер??н-бер ???р??р с?н??те булара? ??еш?. Ва? скульптура жанр?ары ??м й?н?лешт?ре — портрет, жанр композициялары, натюрморт, пейзаж. Б?л?к?й, арауы?-к?л?мле формалар, ландшафт би??леше ??м кинетик скульптура була.
Скульптураны? баш?а т?р??ре
??г?ртерг?Кинетик скульптура — ысынбарлы?та?ы х?р?к?т к?р??телг?н кинетик с?н??т т?р?. Бо? скульптуралары — бо??ан эшл?нг?н художестволы композициялар. ?ом скульптуралары — ?омдан эшл?нг?н художестволы композияциялар. Скульптура ?с?н материалдар — металл, таш, балсы?, а?ас, гипс, ?ом, бо? ??м баш?алар. Эшк?рте? ысулдары — ???л??, китеп алыу, ?ойоу, с?ке? ??м баш?алар.
Скульптор?ар
??г?ртерг?И?к?рм?л?р
??г?ртерг?- ↑ Толковый словарь современного башкирского литературного языка. (под. ред З. Г. Ураксина, 2005)
- ↑ Русско-башкирский словарь по изобразительному искусству (Р. Р. Фатихов)
- ↑ Русско-башкирский словарь (под редакцией З. Г. Ураксина, 2005)
- ↑ Русско-башкирский словарь терминов и понятий по черчению (Ф. М. Бикбаев, 2008)
- ↑ Власов В. Г.. Пластика, пластичность // Власов В. Г. Новый энциклопедический словарь изобразительного искусства. В 10 т. — СПб.: Азбука-Классика. — Т. VII, 2007. — С. 488—493
- ↑ ГРАМОТА.РУ. Проверка слова: скульптура
- ↑ Русско-башкирский словарь по изобразительному искусству (Р. Р. Фатихов)
- ↑ Русско-башкирский словарь по изобразительному искусству (Р. Р. Фатихов)
- ↑ Русско-башкирский словарь по изобразительному искусству (Р. Р. Фатихов)
- ↑ Русско-башкирский словарь архитектурных терминов (З. Г. Ураксин, З. А. Сиразитдинов, 2004)
- ↑ Русско-башкирский словарь архитектурных терминов (З. Г. Ураксин, З. А. Сиразитдинов, 2004)
- ↑ Русско-башкирский словарь по изобразительному искусству (Р. Р. Фатихов)
- ↑ Русско-башкирский словарь по изобразительному искусству (Р. Р. Фатихов)
- ↑ Русско-башкирский словарь терминов и понятий по черчению (Ф. М. Бикбаев, 2008)
?ылтанмалар
??г?ртерг?Скульптура Викимилект? | |
Скульптура Викия?ылы?тар?а |
- Ваяние // Брокгауз ??м Ефронды? энциклопедик ???леге: 86 томда (82 т. ??м 4 ??т?м? том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
- Энциклопедия скульптуры (рус.)